Το χρώμα των δοντιών όπως και το σχήμα τους είναι γενετικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου δηλαδή κληρονομείται από τους γονείς μας. Το φυσιολογικό χρώμα των δοντιών των ενηλίκων είναι υποκίτρινο. Αυτό οφείλεται στην ημιδιαφάνεια της αδαμαντίνης και στο κίτρινο χρώμα της υποκείμενης οδοντίνης. Τα νεογιλά δόντια (παιδικά) είναι πιο λευκά από τα μόνιμα που τα διαδέχονται.
Γιατί κιτρινίζουν τα δόντια με το πέρασμα του χρόνου;
Κατά τη διάρκεια της ζωής εξωγενείς και ενδογενείς δυσχρωμίες μπορεί να προκληθούν στα δόντια από τη φυσιολογική διαδικασία γήρανσης, το κάπνισμα, την κατανάλωση ροφημάτων όπως καφές, τσάι, κόκκινο κρασί, cola ή τροφών όπως βατόμουρα, κεράσια κ.α. Η συσσώρευση πλάκας και πέτρας προσδίδει μια κίτρινη όψη συνήθως στα δόντια.
Επιπρόσθετα, η πρόσληψη μεγάλης ποσότητας φθορίου κατά το σχηματισμό των δοντιών δίνει χαρακτηριστική εικόνα στα δόντια (κηλιδωτή αδαμαντίνη) όπως επίσης και η θεραπεία με αντιβιοτικά όπως η τετρακυκλίνη κατά την παιδική ηλικία. Η παρατεταμένη έκθεση σε χλωριωμένο νερό πισίνας μπορεί να προσδώσει κίτρινο-σκούρο καφέ χρώμα κυρίως στα πρόσθια δόντια. Τέλος, μια τραυματική βλάβη ή ένα νεκρό δόντι μπορεί να προκαλέσει καφέ, γκρι ή μαύρο χρώμα. Οι παραπάνω καταστάσεις μπορούν να διαγνωσθούν από τον οδοντίατρο τόσο από την κλινική εξέταση όσο και από τη λήψη ιστορικού.
Τι είναι η λεύκανση;
Η λεύκανση δοντιού είναι μία τεχνική που έχει ως στόχο την χρωματική αποκατάσταση των δοντιών με χημικούς παράγοντες οι οποίοι διασπούν και αποδομούν τις χρωστικές. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται είναι ισχυροί οξειδωτικοί παράγοντες σε συγκεκριμένες συγκεντρώσεις. Αν και θεωρείται συντηρητική τεχνική είναι μια θεραπεία και όπως κάθε άλλη οδοντιατρική πράξη πρέπει να γίνεται κάτω από την επίβλεψη ειδικού για την αποφυγή επιπλοκών ή ανεπιθύμητων ενεργειών.
Μετά την αξιολόγηση του περιστατικού προχωρούμε στην προετοιμασία του ασθενή η οποία περιλαμβάνει την ενημέρωση και συγκατάθεση του και την καταγραφή των προβλημάτων που κρίνεται αναγκαίο να αντιμετωπισθούν πριν τη λεύκανση.
Από ποια ηλικία μπορούμε να κάνουμε λεύκανση;
Η λεύκανση θα πρέπει να αποφεύγεται σε άτομα μικρότερα των δεκαοκτώ ετών διότι η ανατομία των νεαρών δοντιών συμβάλλει στην ανάπτυξη ευαισθησίας.
Ποιες είναι οι τεχνικές της λεύκανσης;
Η τεχνική της λεύκανσης μπορεί να εφαρμοσθεί στο ιατρείο ή στο σπίτι κάτω από την επίβλεψη του ειδικού ή και συνδυασμός. Στη λεύκανση ιατρείου εφαρμόζεται ένας ισχυρός οξειδωτικός παράγοντας συνήθως υπεροξείδιο του υδρογόνου μετά από απομόνωση των μαλακών ιστών (ούλα και παρειές). Ο χρόνος που το υλικό βρίσκεται σε επαφή με τα δόντια εξαρτάται από τις οδηγίες του κατασκευαστή και από τη βαρύτητα της δυσχρωμίας. Συνήθως δεν υπερβαίνει τα 20 λεπτά. Μπορεί να γίνει επανάληψη της διαδικασίας μέχρι να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Συνήθως 2-3 συνεδρίες αρκούν για τις περισσότερες των περιπτώσεων.
Στη λεύκανση στο σπίτι κατασκευάζονται ειδικοί εξατομικευμένοι νάρθηκες τους οποίους φοράει ο ασθενής κατά τη διάρκεια της νύχτας ή της ημέρας. Ο παράγοντας που χρησιμοποιείται εδώ είναι πιο ήπιος συνήθως υπεροξείδιο του καρβαμιδίου το οποίο τοποθετεί ο ασθενής στις κατάλληλες δεξαμενές των ναρθήκων. Η θεραπεία διαρκεί συνήθως 2 εβδομάδες.
Η εσωτερική λεύκανση ή λεύκανση άπολφου δοντιού αφορά ενδοδοντικά θεραπευμένα δόντια(απονευρωμένα) ή δόντια με τραύμα και νέκρωση του πολφού. Για την πρώτη περίπτωση η συνηθέστερη αιτία είναι διάφορες χημικές ουσίες που υπάρχουν στα υλικά που χρησιμοποιούνται στις ενδοδοντικές θεραπείες ενώ για τη δεύτερη η είσοδος παραγώγων του μεταβολισμού στα οδοντινοσωληνάρια της οδοντίνης.
Η ηλικία και ο χρόνος που έχει παρέλθει από την ενδοδοντική θεραπεία είναι παράγοντες που επηρεάζουν το αποτέλεσμα . Όσο πιο νέο είναι το άτομο τόσο πιο καλά ανταποκρίνεται το δόντι στους λευκαντικούς παράγοντες λόγω του μεγάλου εύρους των οδοντινοσωληναρίων. Όσο πιο μικρό είναι το διάστημα που έχει παρέλθει από το πέρας της ενδοδοντικής θεραπείας τόσο πιο γρήγορα απομακρύνεται η δυσχρωμία.
Οι λευκαντικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι το υπεροξείδιο του υδρογόνου και το υπερβορικό νάτριο.
Κλινική διαδικασία λεύκανσης δοντιού
- Ακτινογραφικός έλεγχος και αξιολόγηση της ενδοδοντικής θεραπείας
- Διάνοιξη και προετοιμασία του μυλικού θαλάμου του δοντιού.
- Τοποθέτηση στρώματος υαλοιονομερούς κονίας στο στόμιο του ριζικού σωλήνα
- Εφαρμογή του λευκαντικού παράγοντα
- Προσωρινή έμφραξη με σύνθετη ρητίνη
- Μετά από 3-5 μέρες γίνεται εκτίμηση του αποτελέσματος και επανάληψη της διαδικασίας μέχρι το επιθυμητό αποτέλεσμα.
- Η τελική αποκατάσταση γίνεται μετά από 14 ημέρες
Χρήσιμες συμβουλές κατά τη διάρκεια της λεύκανσης
- Αποφυγή καπνίσματος
- Μην καταναλώνετε τροφές και ποτά που αφήνουν έντονες χρωστικές όπως καφέ, τσάι, κόλα, χυμούς, κόκκινο κρασί, παντζάρια, κεράσια, κόκκινες σάλτσες κ.α.
- Να τηρείτε με αυστηρότητα και συνέπεια τις συμβουλές του οδοντιάτρου
- Να χρησιμοποιείτε απευαισθητοποιητική οδοντόκρεμα κατά τη διάρκεια της θεραπείας
- Οι εμφράξεις σύνθετης ρητίνης και οι προσθετικές εργασίες δεν αλλάζουν χρώμα με αυτή τη διαδικασί οπότε στο τέλος γίνεται αξιολογηση και επανάληψη των αποκαταστάσεων.
Πως θα διατηρήσω το αποτέλεσμα της λεύκανσης;
Ανεξάρτητα από την τεχνική το αποτέλεσμα της λεύκανσης δεν είναι μόνιμο. Ο χρόνος που θα παρατηρηθεί η υποτροπή διαφέρει από άτομο σε άτομο. Όσο πιο δύσκολα επιτυγχάνεται ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα τόσο πιθανότερη είναι μια υποτροπή. Το 66% επανέρχεται στο αρχικό χρώμα σε 3 έτη ενώ μικρότερο ποσοστό σε 1 έτος από τη θεραπεία της λεύκανσης.
Για τη διατήρηση της λεύκανσης δοντιού συστήνεται:
- Αναμνηστική εφαρμογή λευκαντικού παράγοντα στο σπίτι με τη χρήση ναρθήκων κάθε 6 μήνες για μία εβδομάδα (για δόντια με ζωντανό πολφό)
- Επανάληψη της θεραπείας ή αναμνηστική εφαρμογή λευκαντικού παράγοντα κάθε χρόνο στο ιατρείο. (για ενδοδοντικά θεραπευμένα δόντια)
Η λεύκανση είναι ασφαλής διαδικασία;
Η λεύκανση όπως και κάθε ιατρική πράξη έχει κινδύνους και επιπτώσεις. Ο ερεθισμός του πολφού, οι αλλαγές στη μορφολογία και τις ιδιότητες των ιστών και των εμφρακτικών υλικών, η εξωτερική απορρόφηση της ρίζας των δοντιών και τα εγκαύματα στα μαλακά μόρια είναι κάποιες από αυτές. Γενικότερα όμως είναι μια ασφαλής διαδικασία που αν εφαρμοσθεί σωστά, πάντα υπό την επίβλεψη του ειδικού και σύμφωνα με τις κοινοτικές οδηγίες έχει πολύ εντυπωσιακά αποτελέσματα.